Leeftijd van een paard bepalen aan de hand van het gebit

Handelaren deden het vroeger op de paardenmarkt, en ook het gezegde ‘een gegeven paard moet je niet in de bek kijken’ komt er vandaan. Aan de hand van de tanden van het paard kun je namelijk een inschatting maken hoe oud het paard is.

Het is geen exacte wetenschap, dus de daadwerkelijke geboortedatum is een stuk betrouwbaarder. Maar nog steeds komt het voor dat een paard geen paspoort heeft of de geboortedatum om een andere reden onbekend is. Dan kan deze kennis je helpen.

Eerste tanden al bij de geboorte

Veulens hebben wanneer ze geboren worden vaak al de eerste tandjes. En zo niet, dan komen ze de eerste dagen na de geboorte door. Na ongeveer een half jaar is het hele melkgebit compleet, inclusief 12 kiezen.

Vanaf ongeveer een jaar krijgt het veulen meer kiezen, die niet worden gewisseld. Pas op vier- à vijfjarige leeftijd heeft het paard z’n kiezen compleet. Hiermee heb je direct een eerste hint over de leeftijd van een paard op basis van het gebit.

Wisselen van het melkgebit

In dezelfde periode wisselt het paard z’n melkgebit voor blijvende tanden. De snijtanden wisselen normaalgesproken achter elkaar, van binnen naar buiten. De eerste worden gewisseld als het paard 2,5 jaar oud is, de tweede met drie jaar en de laatste op 3,5 tot vierjarige leeftijd. Op hun vijfde hebben de meeste paarden hun blijvende tanden.

Slijtage en veranderende stand van de tanden

Dat je de leeftijd grofweg kunt bepalen op basis van het gebit, komt doordat de tanden van het paard z’n leven lang slijten, zo’n 2 à 3 millimeter per jaar. Ook verandert de stand van de tanden, deze gaan steeds meer naar voren staan naarmate het paard ouder wordt. Aangezien dit bij alle paarden op ongeveer dezelfde wijze verloopt, kun je de leeftijdsinschatting maken.

Vijf jaar: de tandster wordt zichtbaar

Net als het wisselen zie je de kenmerken eerst op de binnenste tanden en op latere leeftijd breidt dat naar buiten uit. Je hoeft hierbij overigens alleen op de ondertanden te letten, het bovengebit zegt minder over de leeftijd. Je kijkt hierbij naar de bovenkant van de tand, op de plek waar de ondertand de boventand raakt dus. Bij het jonge paard zie daar de kroonholte zitten, ongeveer in het midden.

Op ongeveer vijfjarige leeftijd wordt op de twee middelste snijtanden de tandster zichtbaar. Dit is een bruine streep die op de bovenkant van de tand zichtbaar wordt, tussen de kroonholte en de voorkant van de tand.

Zes tot acht jaar: de kroonholte vult zich

De kroonholte wordt vanaf het zesde jaar steeds minder diep. De tandster breidt zich uit naar alle snijtanden, en zo rond zeven- à achtjarige leeftijd komt er in het midden van de tandster een witte stip. De kroonholte is dan (in ieder geval bij de middelste tanden) niet meer zichtbaar.

Tegelijkertijd gaan de tanden steeds meer naar voren staan. In plaats van dat de boventanden loodrecht op de ondertanden staan, ontstaat er een hoek. De tanden slijten hierdoor ook schuin af.

Wist je dat ‘aftands’ komt uit de paardenwereld? Op het moment dat de leeftijd steeds moeilijker bepaald kan worden aan de hand van de tanden (na het wisselen was dat vroeger eigenlijk al), werd een paard aftands genoemd!

Vanaf 11 jaar: de tandster op alle tanden heeft een witte stip

Het patroon van de binnenste snijtanden breidt ook hier weer naar buiten uit. Rond de leeftijd van 13 is de witte stip zichtbaar op alle snijtanden. Zo doorlopen alle tanden van binnen naar buiten deze veranderingen.

18 jaar en ouder: tanden staan bijna in een hoek van 90 graden

Wanneer een paard 18 wordt, verdwijnt de kroonholtebodem geheel. Alleen de tandster is nog zichtbaar in de middelste snijtanden. Twee jaar later geldt dat voor alle snijtanden. De tanden staan inmiddels zo ver naar voren dat ze bijna in een hoek van 90 graden op elkaar staan.

Als het paard z’n tanden nog heeft natuurlijk, want op deze leeftijd komt het ook voor dat tanden uitvallen of getrokken moeten worden.

Meer lezen?

Ik gebruikte voor dit verhaal verschillende artikelen. Daarin staan naast de hier beschreven kenmerken nog een aantal manieren om de leeftijd vast te stellen aan de hand van het gebit.

Als je meer wilt weten, dan raad ik je ook zeker aan om deze Infographic te bekijken, of verder te lezen op de website van Manege & Ruiterbond of Dierenkliniek Deventer. Ik ga in ieder geval hard oefenen op alle paarden bij ons op stal!

Alle foto’s: Pixabay (tenzij anders vermeld)