Rijden met hulpteugels: zo werkt een martingaal

Hulpteugels, er zijn tientallen soorten. Eén van de meestgebruikte hulpteugels is de martingaal, zeker bij springen en eventing. Maar hoe werkt deze hulpteugel nou precies en hoe gebruik je ‘m op de juiste manier?

Martingaal zorgt ervoor dat het paard het hoofd niet te hoog kan doen

De werking van een martingaal is eigenlijk heel simpel. Wanneer een paard de neiging heeft zijn hoofd heel erg hoog te brengen en/of een onderhals op te zetten, kan dat ervoor zorgen dat je als ruiter geen controle meer over je paard hebt. Een martingaal helpt om dat te voorkomen.

De martingaal zit vast aan de teugels met ringen. Heel belangrijk van de martingaal is dat deze geen druk uitoefent als je paard een gewone hoofd-halshouding heeft; hij hangt dan gewoon los en heeft geen werking.

Losse martingaal of borsttuig

Een martingaal is er in grofweg twee varianten. Bij de eerste zit de martingaal tussen de benen van het paard aan de singel vast. Vervolgens splitst dat stuk zich in twee smallere riempjes met elk aan het uiteinde een ring. Je maakt de teugels in het midden los en haalt ze elk door een ring. Bij een simpele, losse martingaal zit er een extra riempje dat je vastmaakt om de hals van het paard, zoals op onderstaande afbeelding.

Ook zijn er martingalen die je vastmaakt met een borsttuig. Er zijn verschillende uitvoeringen, maar wat overeenkomt is dat ze geen losse riem om de hals hebben, maar met twee losse riempjes vast zitten aan het zadel. De onderste afbeelding in dit artikel is zo’n martingaal met een borsttuig.

Wanneer zit je martingaal goed?

Bij het aanpassen van een martingaal zijn er een paar dingen belangrijk. Ten eerste de lengte van het stuk dat aan de singel vast zit en eindigt in de twee riempjes met ringen rond te teugels. Is de martingaal te lang, dan werkt ‘ie niet. Maar is ‘ie te kort, dan wordt je paard onnodig gehinderd. Dit kun je makkelijk zelf zien.

Trek de martingaal strak langs de voorkant van de hals van je paard en breng z’n hoofd omhoog. Breng daarnaast de teugels in positie door ze ‘strak’ te trekken richting de plek waar je normaal je handen houdt als je op je paard zit. Pas als de hoofdhouding echt te hoog is moet de martingaal strak staan en dus inwerken.

Vind je het lastig om te beoordelen? Meet dan de lengte uit zodat de ringetjes tot aan de keel van je paard komen. Dan zit je redelijk goed en wordt je paard in ieder geval niet gehinderd. Je kunt dan gaan rijden met de martingaal en beoordelen of je de lengte nog aan moet passen.

Natuurlijk moet ook de riem om de hals van het paard goed zitten. Belangrijk is dat deze niet te strak zit, maar losjes om de hals zit. Er mag zeker beweging in zitten, zolang de martingaal zelf maar goed op z’n plek blijft. Ook bij een borsttuig hoeven de riempjes niet heel strak te zitten, maar zorg dat ze ook weer niet te veel schuiven. In dat geval kan je paard last krijgen van schuurplekken.

Gebruik altijd martingaalstops om ongelukken te voorkomen

Als je een martingaal gebruikt, is het belangrijk dat je teugels martingaalstops hebben. Dit zijn de verticale stukjes leer die vlakbij het bit aan de teugels zitten. Zonder die beveiliging zouden de ringen van je martingaal vast kunnen haken aan de gesp waarmee de teugel aan het bit vast zit. Gebeurt dat op het moment dat je een hindernis springt, dan krijgt het paard een bijzonder onprettige ruk in z’n mond. In het ergste geval slaan jullie zelfs over de kop.

Springteugels hebben deze stops meestal standaard. Zo niet, dan kun je rubberen exemplaren los kopen. Je haalt de teugels door de ringen van martingaal door de teugels in het midden los te maken bij de gesp. Op die manier zitten de martingaalstops tussen de ringen en het bit van je paard en kunnen de ringen nooit te ver naar voren schuiven.

Alle foto’s: Pixabay